Online terapinin yüz yüze terapi kadar etkili olup olmadığı, uygulama yaygınlığının tüm dünyada arttığı son bir yılda cevabı çok daha fazla merak edilen sorulardan biri oldu. Bu soru yalnızca online psikoterapiden faydalanmak isteyen bireylerin merak konusu değil aynı zamanda psikoloji ve psikoterapi üzerine çalışmalar yapan bilim insanlarının da önemli bir araştırma sorusu haline geldi. Bu yazıda, online terapi işe yarıyor mu sorusuna dair olası yanıtların bazı güncel araştırma sonuçlarına değinilerek özetlenmesi amaçlandı.
Telepsikoterapi (online psikoterapi); ilk kez 1960’lı yıllarda uygulanmaya başlanmıştır ve geçtiğimiz on yıllar içerisinde, gelişen teknolojik araçların psikoterapi uygulamalarına entegre edilmesiyle geliştirilmiştir (1, 2). Telefon, internet, e-posta, kısa mesaj gibi araçların kullanılmasıyla psikoterapinin, terapi odası dışında da uygulanabilmesine olanak sağlanmıştır (3). Bu uygulamaların etkililiğinin araştırılması, özellikle günümüz pandemi şartlarında yüz yüze yapılan psikoterapi olanaklarının kısıtlanması veya zorunlu olarak durdurulması sebebiyle önemli bir noktada durmaktadır. Koronavirüs hastalığı (COVID-19) sebebiyle, birçok alanda olduğu gibi ruh sağlığı alanında da hızlı ve zorunlu bir değişim yaşanmakta ve bu değişimin getirdiği bir zorunluluk olarak da psikoterapi hizmeti çevrimiçi (online) platformlara geçmiş bulunmaktadır (1). Bu ani değişimlerin olduğu belirsiz süreçte, psikoterapistlerin yeni şartlar sonucu önem kazanan online terapiye olan tutumlarının, geçmiş online ve yüz yüze gerçekleştirdikleri seans deneyimleri tarafından etkilendiği bulunmuştur (4). Buna karşılık, danışanların da bu değişen şartlara karşı olan tutumlarının, bu yöntemin ne kadar efektif olacağı ile ilişkili olabileceği varsayılabilir ve bu sebeple bu alternatifin etkililiği üzerine yapılan randomize kontrollü araştırmalara hız verilmesine ihtiyaç olduğu düşünülebilir.
Şu ana kadar hem pandemi dönemi öncesi hem de sonrasında yapılmış olan bir takım deneysel araştırmalar incelendiğinde, internet üzerinden yapılan online terapinin yüz yüze yapılan terapi ile benzer olarak etkili olduğu görülmektedir (5, 6, 7, 8, 9, 10). Psikoterapinin etkililiği üzerine yapılan bir araştırmaya göre, internet tabanlı uygulanan bilişsel davranışçı terapi ile yüz yüze uygulanan versiyonu arasında etkinlikleri açısından anlamlı bir fark bulunamamıştır (6). Benzer şekilde, akut stres bozukluğu tanısı almış danışanlar ile online olarak yapılan EMDR ve bilişsel davranışçı terapi (BDT) müdahaleleri sonucunda, bu danışanların, travma, kaygı ve depresif semptomlarında yarı yarıya azalma gözlemlenmiştir ve bu sonuçların aynı müdahalelerin yüz yüze yapıldığı seanslar ile aynı etkinlik düzeyinde olduğu belirtilmiştir (8). Depresyon tanısı almış danışanlarla yapılan bir başka araştırma sonucunda da internet tabanlı BDT ile yüz yüze uygulanan BDT müdahalelerinde, danışanların depresif semptomlarında eşit düzeyde azalma saptanmıştır ve internet tabanlı BDT uygulanan grubun, 3 ay sonraki takip seansında da tedavi sonuçlarının stabil kaldığı aktarılmıştır (9). Bu deneysel çalışma sonuçlarına ek olarak; görüntülü toplantı (videokonferans) şeklinde gerçekleştirilen seansların; elverişlilik, erişilebilirlik ve esneklik açısından avantajları olduğu ortaya konmuştur (11).
Sonuç olarak; pandemi süreciyle birlikte online terapinin bir alternatif olmaktan çıkarak zorunluluk haline gelmesi, psikoterapi alanında köklü değişikliklere gidileceğinin bir öncülü olarak yorumlanabilir. Özellikle, yüz yüze yapılan psikoterapi ile aralarında anlamlı bir fark olmadığını gösteren bilimsel çalışmaların, yıllardır uygulanan online terapinin etkililiğinin daha da görünür olmasına yardımcı olduğu düşünülmektedir. Buna ek olarak, daha önce de belirtilen erişilebilirlik, esneklik ve elverişlilik gibi avantajları sayesinde online psikoterapiye yönelik taleplerin artacağı ön görülmektedir. Hayatlarımızda uzun dönemde kullanılmaya devam edeceğe benzeyen online psikoterapi hakkında yapılacak olan çalışmalar, hem bu yöntemin işe yararlılığını destekleme ve güçlendirme imkânı sunabilecek hem de online olarak verilen hizmetin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.
Kaynakça
1. Fejit, M., de Kort, Y., Bierbooms, J., Westerink, J., & IJsselsteijn, W. (2020). Mental health care goes online: Practitioners’ experiences of providing mental health care during the COVID-19 pandemic. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 23(12), 860-864. https://doi.org/10.1089/cyber.2020.0370
2. Grigsby, J., Rigby, M., Hiemstra, A., House, M., Olsson, S., & Whitten, P. (2002). Telemedicine/telehealth: an international perspective. The diffusion of telemedicine. Telemedicine journal and e-health : the official journal of the American Telemedicine Association, 8(1), 79–94. https://doi.org/10.1089/15305620252933428
3. Maritz, J., & Holroyd, S. (2006). Characteristics of telephone calls in a psychiatric outpatient practice. J Psychiatr Pract, 12(3), 195-199. doi: 10.1097/00131746-200605000-00011.
4. Békés, V., & Aafjes-van Doorn, K. (2020). Psychotherapists’ attitudes toward online therapy during the COVID-19 pandemic. Journal of Psychotherapy Integration, 30(2), 238-247. https://doi.org/10.1037/int0000214
5. Al-Alawi, M., McCall, R. K., Sultan, A., Al-Balushi, N., Al-Mahrouqi, T., Al-Ghailani, A., Al-Sabti, H., Al-Maniri, A., Panchatcharam, S. M., & Al-Sinawi, H. (2021). Efficacy of a six-week-long therapist-guided online therapy versus self-help internet-based therapy for COVID-19-induced anxiety and depression: Open-label, pragmatic, randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 8(2), e26683. doi: 10.2196/26683
6. Andersson, G., Titov, N., Dear, B. F., Rozental, A., & Carlbring, P. (2019). Internet-delivered psychological treatments: From innovation to implementation. World Psychiatry, 18(1), 20-28. https://doi.org/10.1002/wps.20610
7. Frueh, B. C., Monnier, J., Grubaugh, A. L., Elhai, J. D., Yim, E., & Knapp, R. (2007). Therapist adherence and competence with manualized cognitive-behavioral therapy for PTSD delivered via videoconferencing technology. Behavior modification, 31(6), 856–866. doi: 10.1177/0145445507302125.
8. Perri, R. L., Castelli, P., La Rosa, C., Zucchi, T., & Onofri, A. (2021). COVID-19, isolation, quarantine: On the efficacy of internet-based eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) and cognitive-behavioral therapy (CBT) for ongoing trauma. Brain Sciences, 11(5), 579. https://doi.org/10.3390/brainsci11050579
9. Wagner, B., Horn, A. B., Maercker, A. (2014). Internet-based versus face-to-face cognitive-behavioral intervention for depression: A randomized controlled non-inferiority trial. Journal of Affective Disorders, 152-154, 113-121.https://doi.org/10.1016/j.jad.2013.06.032
10. Zerwas, S. C., Watson, H. J., Hofmeier, S. M., Levine, M. D., Hamer, R. M., Crosby, R. D., Runfola, C. D., Peat, C. M., Shapiro, J. R., Zimmer, B., Moessner, M., Kordy, H., Marcus, M. D., & Bulik, C. M. (2017). CBT4BN: A randomized controlled trial of online chat and face-to-face group therapy for bulimia nervosa. Psychotherapy and Psychosomatics, 86, 47-53. https://doi.org/10.1159/000449025
11. Stoll, J., Müller, J. A., & Trachsel, M. (2020). Ethical issues in online psychotherapy: A narrative review. Frontiers in Psychiatry, 10, 993. https://doi.org/10
Comments