İntihar, her yıl en az 700 bin insanın ölümüyle sonuçlanan ve dünyanın her yerinde gözlemlenen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Dünya İntiharı Önleme Günü, intiharın önlenebilir bir sorun olduğuna dikkat çekmek amacıyla Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası İntiharı Önleme Birliği’nin ortak girişimi olarak 10 Eylül 2003 tarihinde Stokholm’de ilan edilmiştir. Bu tarihten itibaren her yıl 10 Eylül’de kutlanan Dünya İntiharı Önleme Günü kapsamında en az 60 ülkede intiharın önlenmesine yönelik bilgilendirici etkinlikler, konferanslar ve basın toplantıları düzenlenmektedir (1).
Her yaş grubunda görülmesi mümkün olan intihar, özellikle 15-19 yaş aralığındaki gençlerin ölümüne sebep olan faktörler arasında dördüncü sıradadır. Tüm intiharların %77’si az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde gerçekleşmektedir. İntihar için en çok risk altında olan kişilerin ise, daha önce intihar girişiminde bulunanlar, başta depresyon olmak üzere diğer psikiyatrik rahatsızlıklara sahip olanlar, ailesinde intihar geçmişi olanlar, aile içi şiddete maruz kalanlar ve başkalarının intiharına tanık olanlar olduğu bilinmektedir (2).
Peki, intihar hakkında doğru bilinen yanlışlar nelerdir?
“Kişiye intihar etmeyi düşünüp düşünmediğine dair soru sormak kişinin intihar riskini artırır.” Yanlış!
Doğrusu: Araştırmalar kişilere intihar düşüncelerini direkt olarak sormanın intihar davranışını arttırmadığını ortaya koymaktadır. Aksine, kişi intihara dair düşüncelerini dile getirirken, duyulduğunu ve anlaşıldığını hissederse, intihar riskinin de azaldığı bilinmektedir. İntihar riskini değerlendirmenin en doğru yolu konuya dair doğrudan soru sormaktır.
“Ölümle sonuçlanması olası olmayan yöntemlerle girişimde bulunanların tek amacı dikkat çekmektir.” Yanlış!
Doğrusu: Bir girişimin intihar girişimi olarak adlandırılması için baz alınan nokta yöntemin ölümcül olup olmamasından çok kişinin girişimi gerçekleştirirken olan niyetidir. Kişi eğer ölmeyi istediyse; fakat herhangi bir sebeple ölümcül olmayan bir yöntem seçtiyse de bu girişim intihar girişimi sayılır ve diğer girişimler gibi ciddiye alınmalıdır. Kişinin amacı dikkat çekmek olsa dahi, bu amacın altında yatanın bir yardım çağrısı olması çok olasıdır ve bu çağrı görülmediğinde benzer girişimlerin tekrarlanması, dolayısıyla da intiharın gerçekleşmesi ne yazık ki mümkündür.
“Eğer kişi intihar etmeyi düşündüğünü dile getiriyorsa intihar riski altında değildir.” Yanlış!
Doğrusu: Araştırmalar intihar girişiminde bulunan çoğu kişinin bu niyetlerini çevrelerindeki insanlara direkt veya dolaylı yollarla öncesinde belirttiklerini göstermektedir. Kişilerin intihar düşünceleri, yöntemleri ve planları hakkında konuşmaları risk altında olduklarına işaret etmektedir.
“Bir kez intihar girişiminde bulunmuş ve kurtulmuş kişi bir daha intihar etmeyi düşünmez.” Yanlış!
Doğrusu: İntihar girişiminde bulunup kurtulmak beraberinde pişmanlık ve yaşama tutunma getirebileceği gibi tekrar intihar etme isteği de getirebilir. Araştırmalar başarısız bir intihar girişimi sonrası intihar davranışının tekrarladığını göstermektedir. Dolayısıyla bir kez intihar girişiminde bulunmuş kişiler hala risk altında kabul edilmektedir.
“İntihar etmeyi kafaya koymuş birini vazgeçirmek mümkün değildir.” Yanlış!
Doğrusu: İntihar, intihara sebebiyet veren psikososyal sorunlara doğru şekilde müdahale edilerek engellenebilir. İntihar etme planı yapan kişilerin bu niyetlerinden vazgeçmesi mümkündür (3).
Yukarıdaki örneklerden anlaşıldığı üzere, intihar, hem hakkında birçok doğru bilinen yanlışın olduğu hem de önlenmesi mümkün olan önemli bir sağlık sorundur. İntihar hakkındaki gerçeklerin geniş kitlelerle paylaşılması ve önleyici çalışmaların yaygınlaştırılması büyük önem taşımaktadır.
Kaynakça
National Institute of Mental Health (t.y.). Frequently Asked Questions About Suicide. National Institute of Mental Health. https://www.nimh.nih.gov/health/publications/suicide-faq adresinden erişildi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
World Health Organization. (t.y.). Suicide. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/suicide adresinden erişildi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
PD Psiko Destek. (t.y.). PD Psiko Destek. http://www.pdpsikodestek.com/IntiharKonusundakiYanlisBilinenlerveGercekler.html adresinden erişildi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
Yorumlar