Bu yazı Büyük Kahramanmaraş depreminin ardından depreme maruz kalan ve şu anda görece daha güvenli şehirlere/evlere geçen, internet erişimi olan bireylere yönelik kısa bir bilgilendirme olması amacıyla hazırlanmıştır.
Travmatik Stres Belirtileri
Öncelikle deprem sonrası pek çok bedensel ve zihinsel değişiklik deneyimleyebileceğinizin ve adına travmatik stres tepkisi diyebileceğimiz çeşitli belirtileri kendinizde gözlemleyebileceğinizin altını çizerek başlamak isteriz. Bu belirtileri yaşamanız olağandır.
Bu dönemde şunları deneyimlemiş olabilirsiniz:
Depremle ilgili görüntü/seslerin zihninizde düşünce ya da sahneler halinde belirmesi veya rüyalarınıza girmesi,
Size depremi hatırlatan yerlerden, nesnelerden, görüntü ya da mekanlardan uzak durmaya çalışma (karanlık, yalnız başına odaya/eve girme, kapalı bir ortamda çok uzun süre kalma vb.),
Olduğunuz yerde irkilme, yerinizden sıçrama, çevrenizdeki seslere karşı aşırı duyarlı olma, sürekli tetikte hissetme hali,
Uyku sorunları (uykuya dalamama, kesintili uyku, fazla uyuma gibi),
İştahınızda azalma veya artma,
Sıklıkla kendinizi olumsuz duygular içerisinde bulma (üzüntü, çaresizlik, endişe, korku, suçluluk, utanç, öfke gibi) ve
Yabancılaşma, uzaklaşma veya etrafınızdaki gerçeklikten kopma benzeri deneyimler yaşama.
Tüm bu belirtiler, yaşanan zorlayıcı olayı anlamlandırmak ve sindirmek, olası bir tehlikeye karşı uyanık olmak ve kendini korumak gibi yani özünde bedenin bir tür başa çıkma gayreti olarak ortaya çıkar. Yaşanan durumun kendisi olağandışı veya anormaldir. Bu nedenle bu belirtiler, “anormal bir duruma verilen normal tepkiler” olarak da adlandırılır.
Böylesi zorlayıcı bir olay sonrası verilen tepkilerin kişiden kişiye farklılık gösterdiği bilinmektedir. Yani aynı travmatik olayı yaşayan kişiler olaydan farklı şekillerde etkilenebilir, farklı stres tepkileri gösterebilirler. Örneğin; geçmiş travmatik yaşantılar, olay esnasında fiziksel yaralanma olup olmaması, olay nedeni ile yaşanılan kayıplar, olay sonrası stres düzeyi, olayın ardından yeterince destekleyici kaynağın bulunmaması gibi durumlar bu belirtilerin ortaya çıkma sıklığını ve şiddetini etkileyebilir. Bu stres tepkilerine maddi ve manevi kayıplara duyulan yas duygusu da eşlik edebilir. Unutmamak gerekir ki herkes yas duygusunu farklı biçimlerde yaşar ve hepsi kabuldür.
Başa Çıkma Önerileri
Yaşanan zorlayıcı duygularla bir nebze olsun daha rahat başa çıkabilmeniz için birtakım öneriler derledik:
Sosyal destek: Sosyal destek afetlerden sonra koruyucu bir role sahiptir. Çevrenizde bu desteği size sağlayabilecek birileri varsa onlarla elinizden geldiğince iletişimde kalmanız, sosyal destek ağınızı güçlü tutmanız önemlidir.
Rutinler: Güvenlik ve kontrol algımızı tamamıyla ortadan kaldıran böylesine büyük çaplı bir afetten sonra yavaş yavaş rutinlerinize geri dönmeye başlamanız kaybedilen kontrol duygunuzu yeniden kazanmanıza yardımcı olacaktır. Örneğin; yatma ve kalkma saatleri, yemek saatleri, çocuğunuzla ilgili rutinleri sürdürme gibi basit, ufak görevleri kendinizi zorlamadan gün içerisinde devam ettirmeye çalışabilirsiniz.
Öz bakım: Eğer imkânınız varsa öz bakımınızı sağlamak için size iyi gelen fiziksel aktiviteleri (kısa bir yürüyüş, bedeninizi germe ve gevşetme egzersizleri vb.) rutininize dahil edebilir, beslenmenize özen göstermeye ve alkol ya da kafein gibi maddelerin limitli tüketimine dikkat edebilirsiniz.
Paylaşmak, duygulara alan açmak: Sizi dinleyebilecek kişilerle konuşmak, duygularınızı ve ihtiyaçlarınızı dile getirmek; yapamıyorsanız günlük vb. araçlarla duygularınızı dışarı dökmek de bu süreçte yoğun duygularla başa çıkmaya çalışırken size yardımcı olabilir.
Zihni ana getirmek: Zihninizin bu dönemde olay esnasında yaşadığınız anılara gitmesi veya gelecekle ilgili kaygı ve korkularla meşgul olması olağandır. Ancak görece güvenli bir ortamdaysanız zihninizi ana getirecek egzersizler yapmak yaşadığınız kaygı ve korkuyla başa çıkmaya çalışmanıza yardımcı olabilir. Örneğin; zihninizin çok dağıldığını fark ettiğiniz bir anda zihninizi içinde bulunduğunuz ana ve ortama getirmek için etrafınızda gördüğünüz beş farklı renkte beş nesne sayabilir veya dikkatinizi nefesinize getirerek nefes egzersizlerinden yararlanabilirsiniz.
Sosyal medya ve haber içerikleri: Deprem sonrasında görece güvenli bir şehre/eve geçseniz bile bilgi akışını takip etmek ve deprem bölgelerinin durumu hakkında bilgi almak istemeniz son derece doğaldır. Ancak bu içerikler kaygı seviyenizi yoğun bir şekilde arttırıyorsa ve size iyi gelmiyorsa haberlere bakmak için kendinize günlük olarak belli bir süre ve bir zaman dilimi belirleyebilir, güvenilir kaynaklardan haber almaya dikkat edebilir ve mümkünse çarpıcı görüntü veya video içerikli haberlerdense yazı içeriği olan haberleri takip edebilirsiniz.
Ne zaman profesyonel destek alınmalıdır?
Travmatik yaşantılar sonrası görülen belirtilerin zaman içerisinde azalması ve bir iyileşme sürecine girmesi beklenir. Olayın ardından devam eden birkaç ay içerisinde belirtilerde azalma gerçekleşmez ve kişinin işlevselliğinde artış görülmezse ya da belirtiler şiddetlenerek ilerlerse profesyonel bir destek alınması önerilebilir. Ancak yine de içinden geçtiğimiz bu zorlu süreçte yaşadıklarınızla başa çıkmak sizi zorluyorsa ve duygularınızı paylaşacak bir alan bulamıyorsanız, kendi iyileşme sürecinize eşlik etmesi için beklemeden de bir profesyonele başvurabilirsiniz.
Depremi deneyimleyen ya da depremde yakın kaybı olan bireylerin yararlanabilmesi için açılan pek çok travma ve afet polikliniği ya da sivil toplum kuruluşlarına bağlı birimler bulunuyor.
Psikososyal destek ve psikolojik danışmanlık için başvuruda bulunabileceğiniz merkezlerin bir listesini oluşturduk. Aşağıda bulunan listeden şehirlere göre kurum bilgilerine ulaşabilir, kurumların iletişim bilgilerine ise internet üzerinden erişebilirsiniz.
Ücretsiz ve Randevusuz Destek Alınabilecek Çocuk-Ergen ve Yetişkin Afet Poliklinikleri
İstanbul
Çapa Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Çocuk-ergen ve yetişkin
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Yetişkin
İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Cerrahpaşa Çocuk Psikiyatri Kliniği Çocuk-ergen
İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi - Afet Polikliniği Afet bölgesinden İstanbul'a gelen herkes
Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi - Afet Polikliniği Afet bölgesinden İstanbul'a gelen herkes
Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi Psikiyatri Travma/afet Polikliniği Yetişkin
Ankara
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Etlik Şehir Hastanesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Ufuk Üniversitesi Ruh Sağlığı Polikliniği Depremden etkilenen herkes
İzmir
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Afet Polikliniği Depremden etkilenen herkes ve saha görevlileri
Antalya
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Travma Polikliniği Çocuk-ergen
Aydın
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Hastanesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Polikliniği Çocuk-ergen ve yetişkin
Bursa
Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Polikliniği Çocuk-ergen
Manisa
Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Kocaeli
Kocaeli Üniversitesi Afet Poliklinikleri Depremden etkilenen herkes Online psikiyatrik muayene seçeneği mevcut
Erzurum
Atatürk Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Diyarbakır
Dağkapı Devlet Hastanesi Depreme maruz kalanlar
Diyarbakır Çocuk Hastalıkları Hastanesi Çocuk-ergen
Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ana Bina Depreme maruz kalanlar Medikal, psikolojik ve sosyal destek
Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Doğum ve Çocuk Klinikleri Ek Bina Çocuk-ergen
Medikal, psikolojik ve sosyal destek
Selahaddin Eyyubi Devlet Hastanesi Depreme maruz kalanlar Medikal, psikolojik ve sosyal destek
Kayseri
Erciyes Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Elazığ
Fethi Sekin Şehir Hastanesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Gaziantep
Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Çorum
Erol Olçok Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Kütahya
Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Erzincan
Mengücek Gazi Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Muğla
Muğla Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Konya
Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Afet Polikliniği Çocuk-ergen
Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Sakarya
Sakarya Üniversitesi Hastanesi Depremden etkilenen herkes
Isparta
Süleyman Demirel Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Afet Polikliniği Çocuk-ergen
Edirne
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-ergen ve yetişkin
Ücretsiz ve Yalnızca Online Hizmet Veren Kurumlar Listesi
Doktia (Tüm Depreme maruz kalanlar)
Evimdeki Psikolog (Tüm Depreme maruz kalanlar)
Gönüllüpsikolog.org (Depremden etkilenen herkes; birincil derece etkilenenler öncelikli)
Hiwell (Depreme maruz kalanlar ve depremde yakınını kaybedenler)
Masterson Enstitüsü (Depremden etkilenen herkes)
Newspdr (Belirtilmemiş)
Orenda Psikoloji (Depremden etkilenen herkes)
Peace Therapist (Depremden etkilenen herkes)
Psikolog Londra Terapi Platformu (Depreme maruz kalanlar ve yakınları)
Online Psikolog (Depremden etkilenen herkes)
Tappy (Depremden etkilenen herkes)
Terappin (Depremden etkilenen herkes)
Yalnız Değilim (Depremden etkilenen herkes)
Yan Yanayız (Depremden etkilenen öğretmen ve sağlık çalışanları)
Yanındayız Biz (Depremden etkilenen herkes)
Sivil Toplum Kuruluşları
Türk Psikologlar Derneği (Tüm Depreme maruz kalanlar için yüz yüze/online psikolojik yardım, deprem bölgelerinde insani ve psikososyal destek, deprem bölgelerinden İstanbul’a gelen tüm Depreme maruz kalanlar için psikososyal destek hattı)
World Human Relief (Tüm Depreme maruz kalanlar için deprem bölgelerinde insani ve psikososyal destek)
Maya Vakfı (Tüm Depreme maruz kalanlar için yüz yüze/online psikolojik yardım, deprem bölgelerinde psikososyal destek)
Nirengi Derneği (Depremden etkilenen herkes için psikososyal yardım)
Bu listenin genişletilmiş halini aşağıdaki bağlantıdan edinebilir ve indirebilirsiniz.
Comments